Τοπική Αυτοδιοίκηση

Όπως ξέρετε, την Κυριακή θα διεξαχθούν εκλογές για την ανάδειξη αιρετών αρχόντων στους δύο βαθμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, το Δήμο και την Περιφέρεια. Ας δούμε μερικές χρήσιμες πληροφορίες για την ιστορία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Στον ελληνικό χώρο η Τοπική Αυτοδιοίκηση διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο από τα χρόνια ήδη της Τουρκοκρατίας. Την περίοδο εκείνη, οι Έλληνες υπήκοοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχαν οργανωθεί σε κοινότητες. Οι αρχηγοί των κοινοτήτων ονομάζονταν πρόκριτοι ή προεστοί ή δημογέροντες ή κοτζαμπάσηδες και ήταν οι εκπρόσωποι του χωριού τους στις επαφές με την Οθωμανική Διοίκηση. Ανάμεσα στις άλλες, αρμοδιότητά τους ήταν η κατανομή των φόρων στους κατοίκους της περιοχής και η λήψη αποφάσεων σε διενέξεις μεταξύ των κατοίκων (άτυπα δικαστήρια). Περισσότερα για τον ρόλο τους, θα μάθουμε στην Ιστορία της Έκτης Δημοτικού

Το 1830 πραγματοποιείται η επίσημη ανακήρυξη του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Μετά την δολοφονία του, πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας, Ιωάννη Καποδίστρια, την διοίκηση της χώρας αναλαμβάνει ο Βαυαρός βασιλιάς Όθωνας. Επειδή ο Όθωνας ήταν ανήλικος, την εξουσία ασκούν τρεις Βαυαροί σύμβουλοί του. Αυτοί αναλαμβάνουν να αναδιαρθρώσουν το σύστημα τοπικής αυτοδιοίκησης. Έτσι, με συνένωση κοινοτήτων δημιουργούν τους Δήμους. Επίσης χωρίζουν, την τότε μικρή ελληνική, επικράτεια σε δέκα νομούς, αντικαθιστώντας τους οθωμανικούς καζάδες. Οι νομάρχες από την περίοδο αυτή και για πάνω από 150 χρόνια διορίζονται από το κράτος, δηλαδή δεν εκλέγονται από το λαό όπως οι δήμαρχοι.

Οι πρώτες εκλογές για την ανάδειξη Δημάρχων διεξήχθησαν το 1835. Σε αυτές τις εκλογές, όμως, δεν είχαν όλοι οι Έλληνες πολίτες δικαίωμα ψήφου. Μπορούσαν να ψηφίσουν μόνο ενήλικοι άντρες που είχαν περιουσία και μπορούσαν να πληρώσουν φόρους. Ακόμη, υπήρχε άλλη μία σημαντική διαφορά από τα σημερινά δεδομένα. Δήμαρχος δεν εκλεγόταν αυτός που έπαιρνε τις περισσότερες ψήφους, όπως συμβαίνει σήμερα, αλλά αυτός που επέλεγαν ο βασιλιάς και οι σύμβουλοί του ανάμεσα στους τρεις υποψηφίους που είχαν συγκεντρώσει τις περισσότερες ψήφους.

Στα χρόνια που ακολούθησαν έγιναν πολλές αλλαγές στα όρια και τις αρμοδιότητες των δήμων και τον νομών. Σημαντικό σταθμό στην ιστορία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αποτελεί το έτος 1934, όπου για πρώτη φορά έχουν δικαίωμα συμμετοχής στην ψηφοφορία οι γυναίκες. Αλλά αυτό έγινε σε περιορισμένη κλίμακα, αφού το εκλογικό δικαίωμα δόθηκε μόνο σε όσες είχαν συμπληρώσει τα 30 χρόνια και γνώριζαν ανάγνωση και γραφή. Υπήρχε ακόμα μεγάλη προκατάληψη. Οι κυρίες που προσήλθαν στις κάλπες ήταν λίγες έως ελάχιστες. Για παράδειγμα στους εκλογικούς καταλόγους της Αθήνας είχαν εγγραφεί μόλις 2.655 και τελικά ψήφισαν μόνο 439 γυναίκες. Χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν είκοσι χρόνια από τότε για να αναγνωριστεί στις γυναίκες το δικαίωμα συμμετοχής και στις βουλευτικές εκλογές.

Άλλη μια σημαντική καμπή της ελληνικής αυτοδιοίκησης αποτελεί το έτος 1994. Στις εκλογές αυτές για πρώτη φορά στήθηκαν διπλές κάλπες. Παράλληλα με την ψηφοφορία για τους δημάρχους, για πρώτη φορά έγιναν εκλογές για την ανάδειξη νομαρχών.

Οι φετινές αυτοδιοικητικές εκλογές, που διεξάγονται την Κυριακή 7 Νοεμβρίου 2010, φέρνουν άλλη μία σημαντική αλλαγή. Καταργείται ο θεσμός των Νομών και αντικαθίσταται από τις Περιφέρειες. Παράλληλα πραγματοποιήθηκε συγχώνευση των δήμων σε περίπου 350 σε όλη την Ελλάδα. Έτσι, η Ερμούπολη αποτελεί πλέον έδρα του Δήμου Σύρου - Ερμούπολης, που περιλαμβάνει τους δήμους Ερμούπολης, Ποσειδωνίας, Άνω  Σύρου και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, που περιλαμβάνει τους νομούς Κυκλάδων και Δωδεκανήσων.


Όπως είναι λογικό στα 180, και πλέον, χρόνια της Ελληνικής Δημοκρατίας, έχουν γίνει πολλές αλλαγές και στην τοπική αυτοδιοίκηση. Εδώ αναφέρονται κάποιες από τις σημαντικότερες.

Από κ. Νεκτάριος